Kişiye Mahrem Olanlar
Erkeğe mahrem olmayan
kadınlar; ya nesep yoluyla, ya süt emme yoluyla, ya da evlilik yoluyla ebedi
olarak evlenilmesi caiz olmayan kadınlardır. Kadın mahremi olan erkeklerin
yanına girebilir, halvet edebilir ve yolculuk edebilir. Kadına mahrem
akrabalarından yalnızca amcası, dayısı ve damadının yanında ziynet yerlerini
gösteremez. Diğer mahremlerinin yanında ziynet yerlerini gösterebilir.
Nesep Yoluyla
Mahrem Olanlar:
* Kişinin anneleri, (Kadın için babaları mahremdir)
* Kızları, (Kadın için oğulları mahremdir)
* Kızkardeşleri, (Kadın için erkek kardeşleri
mahremdir)
* Halaları, (Kadın için dayıları mahremdir fakat
kadının dayısının yanında ziynet yerlerini, yüzünü açmasına izin verilmemiştir)
* Teyzeleri, (Kadın için amcaları mahremdir fakat
kadının amcasının yanında ziynet yerlerini, yüzünü açmasına izin verilmemiştir)
* Erkek kardeşinin kızları (Kadın için erkek
kardeşinin oğulları mahremdir)
* Kızkardeşinin kızları (Kadın için kızkardeşinin
oğulları mahremdir)
Süt Emme
Yoluyla Mahrem Olanlar:
Nesep yoluyla mahrem olanlarla aynıdır. Kişiye, emzirme nedeniyle haram
olanlar şunlardır:
* Emziren ve emzirenin annesi.
* Emzirenin
kızları, -emzirmeden önce veya sonra doğmuş olmaları fark etmez-
* Emzirenin
kız kardeşi (çünkü teyzesi sayılmaktadır).
* Emzirenin
kızının kızı (çünkü kız kardeşinin kızı sayılmaktadır).
* Emzirenin
kocasının annesi (çünkü emzirenin sütü, kocası nedeniyle oluşmuştur. Emenin
ninesi hükmündedir.)
* Emzirenin
kocasının kız kardeşi (çünkü halası sayılmaktadır).
* Emzirenin
oğlunun kızı (çünkü kardeşinin kızı sayılmaktadır).
* Emzirenin
kocasının kızı -başka hanımdan dahi olsa- (çünkü baba bîr süt kardeşi
sayılmaktadır).
* Emzirenin
kocasının kız kardeşleri (çünkü halaları sayılmaktadır) .
* Emzirenin
kocasının diğer hanımları (çünkü babasının hanımları sayılmaktadır).
* Emzirilenin
hanımı, emzirenin kocasına haramdır (çünkü oğlunun hanımı sayılmaktadır)
Burada
haramlığı oluşturan etken, doğum nedeniyle sütü gelen kadından, başka birinin
bebeğinin emmesiyle, ondan gıda almış, emdiği kadının ve kocasının bir parçası
haline dönüşmüştür. Bunu şu hadis de ifede etmektedir;
Tesettür
ayetleri nazil olduktan sonra ‘Â’işe radıyallahu anha’nın süt amcası,
Ebû’l-Kuays’ın kardeşi Eflâh geldi ve ‘Â’işe radıyallahu anha’nın yanına girmek
için izin istedi. ‘Â’işe radıyallahu anha anlatıyor:
“Ben ona izin
vermedim ve Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem geldiğinde ona bu yaptığımı
anlattım; bana; (bir daha gelirse) ona izin vermemi emretti.”[1]
İbn ‘Abbâs
radiyallahu anhuma‘dan: “İki hanımlı bir adamın, bir hanımı bir kız çocuğunu,
diğer hanımı da bir erkek çocuğunu emzirmiş. Bu kız çocuğuyla erkek çocuğu
birbirleriyle evlenebilirler mi?” diye İbn Abbâs radiyallahu anhuma‘ya
sorulduğunda:
“Hayır, her
ikisi aynı döllenmeden (dolayı gelen sütten) emmişlerdir” demiştir.[2] Sahabelerin ve
fakîhlerin geneli bu kanaattedir.
* Emzirilen
kız ise babası sayıldığı için emzirenin kocasına, amcası sayıldığı için
emzirenin kocasının kardeşine, dedesi sayıldığı için emzirenin ve kocasının
babasına haram olur.
Burada
bahsedilen haramlık sadece emzirilene özgüdür. Emzirilenin yakınları için
haramlılık söz konusu değildir. Mesela; emzirilenin süt kızkardeşi, emzirilenin
erkek kardeşinin de kızkardeşi sayılmaz. Buradaki kural: “Bir göğüsten emenler
kardeş olurlar.” Buna göre, emzirilenin erkek kardeşi, emzirilmediği için
kardeşinin süt kız kardeşiyle evlenmesi caizdir. Çünkü süt erkek kardeşinin
kardeşi olsa da yabancı hükmündedir. -Allah en doğrusunu bilir-.
Evlilik Yoluyla
Mahrem Olanlar:
* Kişinin babasının hanımı, (Kadın için annesinin kocası mahremdir)
* Oğlunun eşi (Kadın için kızının kocası yani damadı
mahremdir, fakat kadının damadının yanında ziynet yerlerini göstermesine,
yüzünü açmasına izin verilmemiştir.)
* Hanımının annesi yani kayın validesi. (Kadın için
kocasının babası yani kayın babası mahremdir)
Bu sayılanlar mücerred nikâh akdi ile mahrem olur.
* Kişinin hanımının
başkasından olan (üvey) kızı ise, kişinin hanımıyla ilişkiye girmesinden sonra
mahremlerden olur. (Kadın için; kocasının başkasından olan üvey oğlu, kocasıyla
ilişkiye girmesiyle birlikte mahremlerinden olur)
Mahremlerle Otururken Ölçü
Selef’ten bazıları mahrem akrabalar hakkında şehvet
uyandırabilecek hususlara karşı dikkat çekmişlerdir.
İkrime rahmetullahi aleyh der ki; “Kişinin kız
kardeşine veya annesine (cildi cildine dokunacak şekilde) sarılması zinadan bir
şubedir.”[3]
El-Hasen el-Basri der ki; ”Kadın, ne oğlunun, ne
babasının ne de kardeşinin yanında avretini açamaz. Avretini sadece kocası
görebilir.”[4]
Şa’bî rahimehullah, kişinin kızkardeşine, kızına veya annesine uzun uzun
devamlı bakmasını çirkin görürdü.[5]
İbn Humam der ki; "Mahremi hakkında veya kendi
nefsi hakkında şehvetten korkarsa o zaman ona bakmamalıdır.”[6]
İbn Cevzi de; "Mahrem olan kadınlarla halvet,
eğer şehvetten emin değilse haramdır."der.[7]
Kişiye
Yabancı (Nâmahrem) Olan Kadınlar
Erkeğe mahrem olmayan,
(yani evlenmesi caiz olup, yanına girmesi ve halvet etmesi caiz olmayan)
akrabaları:
* Amcasının kızı, (Kadın için; amcasının oğlu yabancıdır)
* Dayısının kızı, (Kadın için dayısının oğlu
yabancıdır)
* Halasının kızı, (Kadın için halasının oğlu
yabancıdır)
* Teyzesinin kızı, (Kadın için teyzesinin oğlu
yabancıdır)
* Amcasının hanımı, (Kadın için teyzesinin kocası
yabancıdır)
* Dayısının hanımı, (Kadın için halasının kocası
yabancıdır)
* Hanımının teyzesi (Kadın için kocasının amcası
yabancıdır)
* Hanımının halası (Kadın için kocasının dayısı
yabancıdır)
* Erkek kardeşinin hanımı, (Kadın için kızkardeşinin
kocası yabancıdır)
* Erkek kardeşinin oğlunun hanımı, (Kadın için erkek
kardeşinin kızının kocası yabancıdır)
* Kızkardeşinin oğlunun hanımı, (Kadın için
kızkardeşinin kızının kocası yabancıdır)
* Baldızı/Hanımının kızkardeşi (Kadın için
kaynı/kocasının erkek kardeşi yabancıdır)
* Üvey kızkardeşi (Kadın için üvey erkek kardeşi
yabancıdır)
Halvet konusundaki haramlık
salih kimseler ve yaşlı olsalar dahi bütün erkekleri ve yine saliha kimseler ve
acuze kadınlar olsalar dahi bütün kadınları kapsar.
Allah Teâlâ, kişinin mahrem
olan (yani nikâhlanması haram olan) akrabalarını şu ayette zikretmiştir:
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ وَبَنَاتُكُمْ
وَأَخَوَاتُكُمْ وَعَمَّاتُكُمْ وَخَالَاتُكُمْ وَبَنَاتُ الْأَخِ وَبَنَاتُ الْأُخْتِ
وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ مِنَ الرَّضَاعَةِ
وَأُمَّهَاتُ نِسَائِكُمْ وَرَبَائِبُكُمُ اللَّاتِي فِي حُجُورِكُمْ مِنْ
نِسَائِكُمُ اللَّاتِي دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَإِنْ لَمْ تَكُونُوا دَخَلْتُمْ
بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ وَحَلَائِلُ أَبْنَائِكُمُ الَّذِينَ مِنْ
أَصْلَابِكُمْ وَأَنْ تَجْمَعُوا بَيْنَ الْأُخْتَيْنِ
“Analarınız, kızlarınız, kız kardeşleriniz,
halalarınız teyzeleriniz, erkek kardeş kızları, kız kardeş kızları, sizi
emziren (süt)analarınız, sütkardeşleriniz, karılarınızın anaları, kendileriyle
zifafa girdiğiniz karılarınızdan olup yanınızda büyüttüğünüz üvey kızlarınız -
eğer analarıyla zifafa girmemiş iseniz (üvey kızlarınızla evlenmenizde) bir
beis yoktur - kendi sulbünüzden gelen oğullarınızın eşleri ile (evlenmeniz) ve
iki kız kardeşi (nikâhınız altında) birleştirmeniz size haram kılınmıştır.”
(Nisa 23)
Şu ayette ise kadının
ziynetlerini göstermesine izin verilen akrabaları zikredilmiştir:
وَلَا يُبْدِينَ
زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ
بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ
إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ
نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي
الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى
عَوْرَاتِ النِّسَاءِ
“Kocalarından, babalarından, kocalarının babalarından, oğullarından,
kocalarının oğullarından, kardeşlerinden, kardeşlerinin oğullarından,
kızkardeşlerinin oğullarından, mü'min kadınlarından, elleri altındaki
cariyelerinden, kadına ihtiyacı olmayan iktidarsız erkeklerden, tabileri olan
hizmetçilerden ve kadınların avret yerlerini henüz bilmeyen çocuklardan
başkasına ziynetlerini göstermesinler...” (Nur 31)
Nebî sallallahu aleyhi ve sellem de şöyle buyurmuştur:
الرَّضَاعَةُ تُحَرِّمُ مَا تُحَرِّمُ
الوِلاَدَةُ
Doğum nedeniyle haram olanlar, emzirme nedeniyle de haram
olur.’[8]
[1]
Sahih.
Buhârî (5103) Muslim (1445).
[2]
Sahih mevkuf. Mâlik (2/602)
Tirmizî (1149).
[3] Sahih maktû. İbn Ebi Şeybe (4/12) Haraiti Mesaviu’l-Ahlak (481)
[4] İbn Ebi Şeybe (4/38)
[5] Sahih maktû. İbn Ebi Şeybe (4/11)
Cessas Ahkamu’l-Kur’an (5/175) Kurtubi (12/223) Tarihu Yahya b. Main (4/42
no:3044) İbn Katan, İhkâmu’n-Nazar (s.377)
[6] İbn Humam Fethu’l-Kadir (22/210)
[7] İbn Cevzi Telbisu
İblis (324)
[8]
Sahih.
Buhârî (3105) Muslim (1444).