Şeyh Bekr Ebu Zeyd rahimehullah şöyle demiştir: “Gayret (kıskanma)nın
zıddı deyyusluktur. Gayyur (kıskanç) kelimesinin zıddı da; deyyustur. Deyyus
ise; kendi namusu olan kadınların kötülüklerine ses çıkarmayan ve bundan dolayı
onları kıskanmayan kimse demektir.”[1]
Ömer radıyallahu anh’den: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu
ki:
ثَلاثَةٌ لَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ الْعَاقُّ
بِوَالِدَيْهِ وَالدَّيُّوثُ وَرَجْلَةُ النِّسَاءِ
“Şu üçü cennete giremez: ana babasına isyan eden, deyyus ve erkeklere
benzeyen kadın.”[2]
İbn Ömer radıyallahu anhuma’dan: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem
şöyle buyurdu:
ثَلَاثَةٌ لَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ،
وَلَا يَنْظُرُ اللَّهُ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ: الْعَاقُّ لِوَالِدَيْهِ،
وَالْمَرْأَةُ الْمُتَرَجِّلَةُ -الْمُتَشَبِّهَةُ بِالرِّجَالِ -وَالدَّيُّوثُ. وَثَلَاثَةٌ
لَا يَنْظُرُ اللَّهُ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ: الْعَاقُّ لِوَالِدَيْهِ، ومُدْمِن
الْخَمْرَ، والمنَّان بِمَا أَعْطَى
“Şu üçü cennete giremez ve kıyamet gününde Allah onlara bakmaz: ana
babasına isyan eden, erkeklere benzeyen kadın ve deyyus. Şu üçüne de Allah
kıyamet gününde bakmaz: ana babasına isyan eden, içkiye devam eden ve verdiğini
başa kakan.”[3]
İbn Ömer radıyallahu anhuma’dan: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem
şöyle buyurdu:
ثَلَاثَةٌ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ
الْجَنَّةَ: مُدْمِنُ الْخَمْرِ، وَالْعَاقُّ، والدَّيُّوث الَّذِي يُقِرُّ فِي أَهْلِهِ
الْخَبَثَ
“Allah şu üçüne cenneti haram kıldı: içkiye devam eden, ana babasına
isyan eden ve ailesinin işlediği kötülükleri kabullenen deyyus.[4]
Ammar b. Yasir radıyallahu anhuma’dan: Rasulullah sallallahu aleyhi ve
sellem şöyle buyurdu:
لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ الدَّيُّوثُ وَالرَّجُلَةُ مِنَ النِّسَاءِ وَالْمُدْمِنُ
الْخَمْرَ قيل يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا الدَّيُّوثُ؟ قَالَ الَّذِي لَا يُبَالِي
مَنْ دَخَلَ عَلَى أَهْلِهِ
“Deyyus, erkeklere benzeyen kadın ve içki bağımlısı cennete giremez.”
Denildi ki:
“Ey Allah’ın rasulü! Deyyus nedir?” Şöyle buyurdu:
“Ailesinin yanına girene aldırmayan kimsedir.”[5]
Malik b. Uhamir radıyallahu anh’den: Rasulullah sallallahu aleyhi ve
sellem buyurdu ki:
لَا يَقْبَلُ اللَّهُ مِنَ الصُّقُورِ
يَوْمَ الْقِيَامَةِ صَرْفًا، وَلَا عَدْلًا " قُلْنَا: يَا رَسُولَ اللَّهِ وَمَا
الصُّقُورُ؟ قَالَ: " الَّذِي يُدْخِلُ عَلَى أَهْلِهِ الرِّجَالَ
“Allah kıyamet günü “sukûr”un iyiliğini kabul etmez.” Dedik ki:
“Ey Allah’ın rasulü! Sukûr nedir?” buyurdu ki:
“Hanımının yanına erkekleri sokan kimsedir.”[6]
Ebu Said el-Hudrî radiyallahu anh’den: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve
sellem şöyle buyurdu:
الْغَيْرَةُ مِنَ الْإِيمَانِ وَالْمِذَاءُ مِنَ النِّفَاقِ
" قَالَ: قُلْتُ: مَا الْمِذَاءُ؟ قَالَ: " الَّذِي لَا يَغَارُ
“Kıskançlık imandan, mizâ ise nifaktandır.” Ben:
“Mizâ nedir?” dedim. Buyurdu ki:
“Kıskanmayandır.” Diğer rivayette: “Mezâ; deyyustur”
şeklindedir.[7]
El-Haris b. Nevfel radiyallahu anh’den: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve
sellem şöyle buyurdu:
إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى خَلَقَ ثَلَاثَةَ
أَشْيَاءَ بِيَدِهِ: خَلَقَ آدَمَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِيَدِهِ،
وَكَتَبَ التَّوْرَاةَ بِيَدِهِ، وَغَرَسَ الْفِرْدَوْسَ بِيَدِهِ، وَقَالَ:
وَعِزَّتِي، لَا يَسْكُنُهَا مُدْمِنُ خَمْرٍ، وَلَا دَيُّوثٌ ". قَالُوا:
يَا رَسُولَ اللَّهِ، قَدْ عَرَفْنَا مُدْمِنَ الْخَمْرِ، فَمَا الدَّيُّوثُ؟
قَالَ: «مَنْ يُقِرُّ السُّوءَ لِأَهْلِهِ»
“Muhakkak ki Allah Tebârek ve Teâlâ üç şeyi eliyle yaratmıştır: Âdem
aleyhi's-selâm’ı eliyle yaratmış, Tevrat’ı eliyle yazmış, Firdevsi eliyle
dikmiş ve şöyle buyurmuştur:
“İzzetime yemin olsun ki bunda içkiye devam edeni ve deyyûsu
yerleştirmem.” Dediler ki:
“Ey Allah’ın rasulü! Deyyûs nedir?” Rasûlullah sallallahu aleyhi ve
sellem şöyle buyurdu:
“Ailesinin işlediği kötülükleri onaylayan kişidir.”[8]
[1]
Bekr Ebu Zeyd, Hirasetu’l-Fadile (tercümesi s.112)
[2] Hasen. Ziyau’l-Makdisi Muhtare (198) Taberi
Tehzibu’l-Asar (1554) Deylemi (2506)
* İbn Abbas
radiyallahu anhuma’dan: Deylemî (7621)
[3] Sahih. Ahmed (2/134) Nesai (2562) Hâkim
(1/144) Ebu Ya’la (9/408) Bezzar (12/269, 270) Taberani (12/302) Beyhaki
(10/226) Beyhaki Şuab (7/412) Elbani Sahihu’t-Tergib (2366) es-Sahiha (674,
1397)
[4] Sahih ligayrihi. Ahmed (2/69, 128)
[5] Sahih ligayrihi. Tayalisi (642) Beyhaki Şuab (7/412) Ebu
Nuaym Marife (5219) Sehavî el-Ecvibetu’l-Mardiyye (111) Elbani Sahihu’l-Cami
(3062) Sahihu’t-Tergib (2071, 2367) el-Elbani Cilbabu’l-Mer’e’de (s.146) Ebu
Amr b. Muhenned’in el-Muntehab’ından (2/268) nakletmiştir.
[6] Hasen ligayrihi. Buhari Tarih (7/304) Haraiti Mesaviu’l-Ahlak
(408) Taberani (19/294) Bezzar Keşfu’l-Estar (1489) İbn Ebi Asım, el-Ahad
ve’l-Mesani (2639) Ebu Nuaym Marife (6016) Beyhaki Şuab (7/412) İbn Asakir
(56/519) Sehavî el-Ecvibetu’l-Mardiyye (111)
[7]
Hasen. Bezzar (Keşfu’l-Estar 1490)
Abdulhak el-İşbilî Ahkamu’s-Sugra (2/635) İbn Batta el-İbane (925) Deylemi
(4326) Kudâi (154) Mervezî Tazimu Kadri’s-Salat (490-492) Ebu Nuaym
Sifatu’n-Nifak (180)
* Zeyd b. Eslem’den mursel
olarak şahidi: Ma’mer b. Raşid el-Cami (111) Beyhaki (10/225)
Beyhaki Şuab (10797)
[8]
Hasen. İbn Ebi’d-Dunya Sıfatu’l-Cenne (39) Ziyau’l-Makdisi,
Sıfatu’l-Cenne (33) Haraiti Mesaviu’l-Ahlak (410) Beyhaki el-Esma ve’s-Sifat
(692)
* Ali
radıyallahu anh’den zayıf isnadla:
Deylemi (675) İbn Hacer, Garaibu’l-Multekita (el yazma no: 717)
* Ebu
Said el-Hudrî radiyallahu anh’den zayıf isnadla: Darekutni el-Mu’telef ve’l-Muhtelef
(2/30) Hatib Muvazzahu Evham (1/539) isnadında Cisr b. Ferkad çok zayıftır.