1- Taberi Ahzab 59. ayetine şöyle anlam vermiştir: “Ey Nebî! Hanımlarına, kızlarına ve müminlerin hanımlarına söyle, herhangi bir ihtiyaçları için dışarı çıktıkları zaman elbiselerini, cariyelerin kıyafetlerine benzetmesinler. Saçlarını ve yüzlerini açmasınlar. Dış örtüleriyle örtünsünler ki fâsık olanlar onları rahatsız etmesin. Allah, çok affeden ve çok merhametli olandır.”[1]
2- İbn Cevzi; Ahzab suresi 59. ayetinin tefsirinde İbn
Kuteybe'den naklen şöyle der: “Başlarını ve yüzlerini örtmelerini söyle ki;
onların hür oldukları bilinsin. Ayetteki "celabib" kelimesinden
maksat, normal elbiselerin üzerini kapatacak ve vücut hatlarını göstermeyecek
bir örtüdür."[2]
3- Ebu’s-Suud Efendi dedi ki: "Cilbabdan maksat,
çok geniş ve uzun bir örtüdür. Kadın bununla başını örttüğü gibi yüzünü ve
göğsünü de örterek ayaklarına kadar salar. Buna göre ayetin manası şöyle olur:;
"Kadınlar dışarıya veya yabancı erkek karşısına çıkacağı zaman bu örtüyle
yüzlerini ve bütün vücutlarını örtsünler.”[3]
4- Ebu Hayyan dedi ki: "Endülüs’teki adet de
es-Süddi'nin tarif ettiği gibiydi. Kadın bütün vücudunu örter, yalnız tek gözü
açık kalırdı." Ayet tepeden tırnağa bütün vücudun örtülmesini emreder ve
ayetteki "üstleri" kelimesinden maksat yalnız yüzleridir. Yani ayet
yüzlerin örtülmesini emretmektedir. Çünkü Cahiliye devrinde hür kadınlar zaten
saçları ve yüzleri hariç bütün vücutlarını örtmekteydiler."[4]
5- Ebu Bekr el-Cessas dedi ki: "Ayet genç
kadınların yabancı erkeklere karşı yüzlerini örtmeleri gerektiğine delalet
ediyor. Kadınlar dış örtülerine bürünmelidir ki, kötü niyetli kimseler onlardan
bir şey umarak eziyet etmesinler.”[5]
6- Suyuti dedi ki:
"Cilbab; kadının bütün vücudunu örten örtüdür."[6]
7- Fahreddin Razi,
Nisaburi, Nevevi ve Şerkavi; "Bu ayette kadınlara yüzlerini örtmeleri
emrediliyor" derler.[7]
8- Beydavi; "Hür
kadınlar ihtiyaçları için dışarı çıktıkları vakit çarşaflarını giyer,
başlarını, yüzlerini ve vücutlarını bununla örterler."[8]
9- İbni Kesir;
cilbabın elleri ve yüzü de örtecek mahiyette olması gerektiğini belirtir;[9]
10- Son dönem Hanefi müfessir
ve kelamcılarından Elmalılı Hamdi Yazır; "Cilbab; baştan aşağı örten
çarşaf, ferace, car gibi dış örtüsünün adıdır. Cilbabdan örtmek tabirinde iki
durum vardır; birisi cilbablardan birisiyle, bütün bedenini sıkıca örtmek,
diğeri de; bir cilbabın bir tarafıyla başından yüzünü örtmek demektir."[10]
11- Muasır
müfessirlerden Muhammed Mahmud Hicazi; Ahzab 59. ayetini şu şekilde
manalandırmıştır; "Ey Nebî! Zevcelerine, kızlarına ve müminlerin
kadınlarına de ki; örtülerini üzerlerine salsınlar, bedenlerinin tümünü
örtsünler, yolu görebilecekleri kadar müstesna olmak üzere yüzlerini de
örtsünler."[11]
12- Son dönem Hanefî
müfessirlerden Ömer Nasuhi Bilmen; "Cilbab, kadınların örtündükleri
çarşaf, ferace, elbiselerinin üzerinden giydikleri elbiseler demektir."[12]
13- Savi ve Nesefi; "Cilbab çarşaftır"
derler.[13]
14- Alusi; "Kadınlar cilbablarını bütün
bedenlerini örtecek şekilde giyerler, bir parçasını da başörtüsü yapıp yüzlerini
de örterler."[14]
15- Hanefilerden Zemahşeri (el-Mu'tezilî), Kasani ve
İbn Abidin ile Şafiilerden Cemaluddin el-Mahalli; "Cilbab; bir parçası ile
başın ve yüzün, diğer parçasıyla bedenin üzerine bırakılmak suretiyle bütün
vücudun örtüldüğü örtüdür"[15] demişlerdir.
16- Bid’at ehli Sufi müfessirlerden İsmail Hakkı
Bursevi; "Cilbab; dış örtünün bir göz müstesna yüzü bile kapatması
demektir"[16]
17- Hanbelîlerden İbn Kudame; "Cilbab;
giyilmeyerek, entari üzerine kuşanılır ve yüz örtülür"[17]
18- Muasır Mu’tezile’den Abdulhalim Ebu Şukka; Ahzab
suresi 53. ayetini tefsir ederken; "Kadınlar ev içinde perde arkasından
konuşmalı, ev dışında peçeli olmalıdır” der.[18]
19- Kasani; "Yabancı kadının yüzüne bakmak
caiz değildir derken, İbn Abidin, Haskefi, Mevkufati, Merginani, Halebi, İbn
Nüceym, Iraki, Aliyyu’l-Kari gibi Hanefi ulemasının kahir ekseriyeti; “Genç
kadın erkekler arasında yüzünü açmaktan men edilir" demişlerdir.[19]
20- Muasır bid’at ehli yazarlardan Muhammed Said b.
Ramazan el-Buti şöyle demiştir; "Bugünkü Müslümanların durumu fısk-u
fücurun kötü ahlak ve terbiyenin yaygınlaştığı göz önünde bulundurulursa bu
durumda kadının yüzünü açmasının caiz olduğunu söylemeye imkân bulunmadığı
anlaşılmış olur."[20]
21- Şeyhulislam İbn Teymiyye'ye göre eller ve yüz
avrettir[21]
22- Muasır araştırmacı müellif Muhammed Hamidullah
“İslam Peygamberi” adlı eserinde, kadınların yüzünü örtmelerinin vacip oluşunu
belirterek delilleri ile açıklamıştır.[22]
23- Bid’at ehli müfessirlerinden olan Mevdudi, Nur
suresi 31. ayetinin tefsirinde der ki; “Zinet; çekici elbiseler ve kadınların
genellikle kullandığı diğer baş, yüz, el, ayak vs. süslerini içine alır ve
modern manada makyaj kelimesi ile ifade edilir. Yani kadınlar bilerek ve kasten
süslerini açığa vuramazlar.”[23]
24- Kurtubi dedi ki: "Gerçek şu ki; cilbab; bütün
bedeni örten ve kabarık kısmını göstermeyen örtüdür."[24]
Görüldüğü gibi ilim ehli tesettür ayetlerinden kadının
dışarı çıkarken yüzünü ve ellerini çarşaf ile örtmesinin vacip olmasında
ittifak etmişlerdir.
[1] Taberi (20/324)
[2] İbn Cevzi
Zadu’l-Mesir (6/422) Bkz.: Sabuni er-Revai
(2/328) Alusi Ruhu’l-Meani (12/88)
[3] İrşadu Akli’s-Selim (5/352)
[4] Ebu Hayyan Bahru’l-Muhit (9/184)
[5] Cessas Ahkamu’l-Kur'an (5/244 )
[6] Celaleyn (s.515)
[7] Razi Tefsiru’l-Kebir (17/48) Nisaburi Tefsiru Garibu’l-Kur'an (22/32)
Nevevi Fetava (210) Şerkavi Tahrir
(1/37) Mesaid b. Kasım Ahkamu’l-Avret (49)
[8] Beydavi (4/168)
[9] İbn Kesir (2/283)
[10] Hak Dini Kur'an
Dili (6/338) Bk.:Envaru’t-Tenzil (2/252)
[11] Hicazi
Tefsiru’l-Vadıh (5/112)
[12] Ömer Nasuhi Bilmen
Tefsiri (6/2832)
[13] Nesefi Medarik
(3/455)
[14] Alusi Ruhu’l-Maani (22/89)
[15] Zemahşeri Keşşaf
(1/221) Mahalli Şerhu Minhac (3/206) Kasani Bedayiu’s-Sanayi (5/118) İbn Abidin
(5/320)
[16] Ruhu’l-Beyan (7/240) Tenvirü’l-Ezhan
(6/484)
[17] İbn Kudame el-Muğni
(1/602) Belazuri Ensab (1/574)
[18] Ebu Şukka Tahriru’l-Mer'e (3/67) Said Şimşek
Günümüz Tefsir Problemleri (236)
[19] Bedayiu’s-Sanayi (5/123) Reddu’l-Muhtar
(3/261 Terc:2/113) Durru’l-Munteka (2/542) Multeka ve Mevkufat (4/88) el-Hidaye
(4/139) Iraki Tarhu’t-Tesrib (5/46) İbn Nüceym Bahru’r-Raik (1/284)
Makalatu’l-Kevseri (187-190) Mecmau’l-Enhur
(2/541) Hediyyetu’l-Alaiyye (310) el-Muğni (1/601) İrşadu’s-Sari (78)
[20] Fıkhu’s-Siyre (243) Bkz.:Mevahibu’l-Celil
(1/499) el-Muğni ve Şerhu’l-Kebir (1/637) Fetavayı Şeyhulislam (4/409) Zuhayli
Fıkhu’l İslami (1/459) Sabuni Safvetu’t-Tefasir (2/335) Mehmed Talu İslam’a
Göre Kadının Kıyafeti (350) Tecridi Sarih Şerhi (7/171)
[21] Fetava (4/409)
[22] İslam Peygamberi
(1856-71)
[23] Mevdudi
Tefhimu’l-Kur'an (3/470)
[24] El-Cami Li’l-Ahkami’l-Kur'an (14/244) Kayravani el-Cami (210)